woensdag 20 maart 2013

Amritsar: the Golden Temple, strenge Sikhs, mee op de foto en free food!

Het is 18 maart en 8.30pm, dus eerder dan voorzien dat we met de trein aankomen in Amritsar (wauw, geen vertraging en zelfs vroeger hier, go Indian Railways!). Na even onderhandelen met een motorriksja ben ik onderweg naar Hotel Grace, en de sfeer komt er helemaal in als de riksja 'Punjabi MC' achtige muziek opzet. Amritsar, here I come :-).
Na een rit van ongeveer 10 minuten, naar het einde toe hier en daar door groezelige straatjes en steegjes, komen we aan bij Hotel Grace waar ik vriendelijk verwelkomd word. Helaas is er alleen maar koud/lauw, en geen warm water in de douche maar het kan me niet bommen. Ik voel me net iets te vuil, na het zure melk incident in Varanasi en bijna 24u treinen, en stap onder de koude douche voor grondig afspoelwerk.

's Ochtends vroeg bezoek ik de Golden Temple, die hier letterlijk net om de hoek ligt. Het is even zoeken waar ik precies moet zijn en wat ik precies moet doen kwestie van voorzorgsmaatregelen vooraleer de tempel te betreden, maar gelukkig heb ik van tevoren mijn Trotter gelezen. Ik geef mijn schoenen (sokken ook!!) af en die worden in een genummerd schoenenvakje bewaard, het doet me aan de bowling denken. Ik krijg een soort muntje waarop het nummer staat, om bij te houden tot ik de tempel terug verlaat. Dan word ik bars aangesproken door een slechtgezinde Sikh die 'Cover your hair!' sist. Ik ben nog nergens iets tegengekomen van hoofddeksels om te lenen, wat ik thans wel in de Trotter gelezen had, en gebruik dan maar mijn sjaal om er 'zediger' uit te zien. Vervolgens passeer ik de 'reinigingszone': eerst een reeks kranen met water en zeep om je handen te wassen. Dan moet je door een soort beekje uit met je voeten, zodat ook die 'gereinigd' zijn. Ja gereinigd, ik probeer niet te veel aan voetschimmels en consoorten te denken, ga er gewoon dooruit et voila, daar staat de Golden Temple al in de opkomende zon te schitteren en, ja ik zie het wel, te popelen om gefotografeerd te worden.

DE (LETTERLIJK) SCHITTERENDE GOLDEN TEMPLE
Voor het vroege uur van de dag is er al enorm veel volk en er staan al ganse rijen aan te schuiven om de ceremonie binnenin de tempel mee te kunnen maken. Ik wandel het domein even rond, maak wat foto's en ga dan mee aanschuiven. Wat me opvalt is dat alles hier van goud, verguld of toch alleszins goudkleurig is, tot zelfs de ventilators en, binnen in de tempel, de micro's en statieven toe! Het is vrij indrukwekkend om te zien. Net voor het binnengaan zie je Sikhs langs achteren terug buiten komen en nog een keer op hun knieen vallen voor de tempel. Een van hen wordt hierbij belaagd door zijn uitgelaten dochtertje, die op zijn rug komt trommelen en vrolijk op en neer staat te springen, maar de Sikh geeft geen krimp en blijft toegewijd in deze onderwerpende houding zitten. Op een gegeven moment staat hij toch op, neemt zijn dochtertje bij de hand en wandelt naar buiten. Je hoort overal op het domein ietwat islamitisch aandoende muziek en gezang weerklinken, en het blijkt van de 'tempel band' te komen binnen. Rechts zitten allemaal vrouwen op de grond te bidden, in het midden zie je een soort altaar waar ook allemaal bankbriefjes bij liggen als offer en links zit de tempel band heel serieus zijn ding te doen. Ook hier is het soms ellebogenwerk en word je regelmatig opzij geduwd, vooral door vrouwen die zo dichtbij willen komen als maar mogelijk is.
Wanneer ik de tempel terug buitenwandel, zie ik een paar jonge Sikhs aan de kant van het water zitten en de vele vissen bestuderen. Ik ga erbij zitten en begin foto's te maken van de vissen, het water, de tempel... Op een gegeven moment komt een oudere Sikh op mijn hoofd tikken en begint hij in een mij onbekende taal van zijn oren te maken en naar een bord te wijzen, waarop staat dat je niets in het water mag gooien en niet met je benen gekruist mag zitten. Dat deed ik toch ook niet? Ik snap er niets van maar neem me wijselijk voor om maar gewoon weg te wandelen. De andere jonge Sikhs worden ook onder handen genomen. Achteraf blijkt dat je met je voeten niet te dichtbij het water mocht komen maar dat stond nergens aangegeven. Ik vind het allemaal niet zo tof en denk bij mezelf 'nog een foto, en dan ben ik hier weg'. 
Iets verder vraag ik aan een toerist, die in zijn eentje op de grond zit en tegen een van de vele marmeren pilaren aanleunt, of hij van mij een foto wil maken samen met de Golden Temple. We geraken aan de praat en hij blijkt al een half jaar rond te reizen in India. Hij is een Amerikaan van Seattle en zijn vriendin werkt momenteel in Afrika en geeft er voorlichting aan de extreem arme mensen over hygiene, HIV etc. We gaan samen ontbijten in de 'kantine' van de Golden Temple en wow, dat is wel een hele ervaring!

FREE FOOD
Eerst sta je aan te schuiven en krijg je achtereenvolgens een bord (verdeeld in 1 groot en 3 kleine vakjes), een waterschaal en een lepel in je handen geduwd. Je vervolgt je weg, samen met de meute, naar een grote hal waar allemaal lange, smalle tapijten zijn uitgerold in rijen, dat zijn de zitplaatsen. Je zoekt jezelf een zitplaats uit, plaatst je bord en waterschaal voor je op de stenen vloer (niet op de mat, wordt al snel duidelijk gemaakt) en dan komen er mense van de tempel rond met rijst, dal, groenten in een pikant sausje en een soort zoete rijstpap en *flets*, met een ijzeren pollepel smijten ze telkens de inhoud van hun gevulde emmer in een van de vakjes van je bord. Er komt ook een man voorbij met chapati's (soort Indisch brood, heel lekker) in een donkerbruine rieten mand, en je dient je beide handen in een kommetje te vouwen om de chapati aan te nemen. Nog een andere man komt voorbij met een grote ijzeren kan en giet in elk schaaltje drinkwater (dat ik wijselijk besluit om niet op te drinken, nog steeds geen turista gehad en dat wil ik graag zo houden als het even kan). Ondertussen komt iemand om het kwartier met een extra brede aftrekker (hoe noemt dat eigenlijk in fatsoenlijk Nederlands? Ik raadpleeg even de website van Taaltelefoon en kom uit op 'vloertrekker' en 'vloerwisser'... Sorry, maar dat klinkt echt niet! Aftrekker dus :-)) alle restjes van sauzen, waterdruppels en rijstkorrels wegvegen zodat de vloer terug relatief 'proper' is. Het is een hele bedoening, maar goed georganiseerd, een geoliede machine zeg maar want er blijft volk af en aan komen, de zaal zit met momenten afgeladen vol en er is niemand die echt lang op zijn eten hoeft te wachten. En guess what, het is echt nog lekker ook!!
Het eten dat geserveerd wordt in de kantine zijn vegetarische thali's en dagelijks worden hier, hou je vast, meer dan tienduizend mensen gratis bediend. Alles draait hier op basis van vrijwilligerswerk van mensen uit de Sikhgemeenschap (die, zoals ik later in een van hun boekjes lees, erg gefocust zijn op vrijwilligerswerk en anderen uit de nood helpen). Na het eten neem je je bord, waterschaal en lepel mee naar buiten en eerst kom je een grote emmer tegen waar je je gebruikte lepel in kan gooien en iets verder geef je je bord en schaaltje af. Links opzij zie je dan ook, op een gegeven moment, de afdeling 'afwas', waar tientallen mensen druk in de weer zijn om alles weer proper te maken voor de volgende lading hongerigen.
's Middags hebben Peter en ik opnieuw afgesproken en gaan we stiekem een tweede keer eten, ik dacht dat ze me wel zouden herkennen met mijn felblauwe Indische broek en kurta en groene bril, maar nee, we kunnen terug ongestoord gratis tafelen. Op een geven moment worden we aangesproken door een Sikh die ons de keuken wil tonen. We volgen hem en daar staat de befaamde, ontzettend grote chapatimachine die indertijd aan de gemeenschap geschonken werd door een gulle Sikh uit het Londense. Grappig is dat je de chapati's ziet voorbij komen op een soort fabrieksband en ze worden in de ruimte ernaast gecheckt en dan verdeeld over verschillende emmers en manden.
We sluiten af met een gratis chai, waarbij je eerst een drinkschaaltje kan afhalen en dat vervolgens onder een grote theethermos moet houden. Een wat oudere Sikh draait het kraantje van de thermos open tot je schaaltje bijna helemaal gevuld is (haaa, heet!!) en draait het dan weer dicht. De chai koelt vrij snel af en smaakt naar honing, niet slecht!

Peter vertrekt op een gegeven moment naar de grens met Pakistan voor de dagelijkse avondceremonie (schijnt heel erg tof te zijn) maar ik heb alweer de trein terug naar Delhi en moet dat ritueel aan me voorbij laten gaan.. Je kan niet alles hebben he ;-). Ik blijf nog wat rondhangen op het domein van de Golden Temple om nog wat foto's te nemen, neem wat boekjes mee bij de 'free literature' stand en vertrek dan terug naar het hotel.

HEVIGE SIKH BOEKJES
In de boekjes over het sikhisme valt me op hoe sterk ze zich willen onderscheiden van het hindoeisme en de islam, waar ze duidelijk hun neus voor ophalen. Ook wordt in de gedragscode voor de sikh duidelijk gezegd dat er niet mag deelgenomen worden aan typische hindoeistische rituelen. Ze beschrijven zichzelf als strijders voor de vrijheid van India en voelen dat ze gebukt gaan onder heel wat vooroordelen. De hindu's omschrijven ze als ietwat zielige stakkers die zich maar wat graag laten onderwerpen, terwijl zij telkens de oorlog dienen te voeren om iedereen te bevrijden van onder andere de moguls en de Britten.
Guru Nanak Dev, de eerste Heilige Sikh Profeet, zou zich als eerste hebben durven opwerpen tegen het juk van de Moughals met de woorden 'If we live without self respect, all that we eat is underserved.' Of zoals ze verder vermelden: 'Most unfortunately, the heroic roles of the Sikhs as the pioneers of Freedom and Justice in the World has not, so far, been allowed to take its proper place in the pages of history.' Er volgen ook een reeks cijfers waaruit blijkt dat er wel drie keer zoveel Sikhs als Hindu's gestorven of gestraft zijn tijdens oorlogen. 'Notwithstanding the laying down of the arms, the passion for freedom continued to burn in every Sikh heart. When all other people in India had completely reconciled themselves to their subjugation, the Sikh were the only Nation which kept the flame of Freedom burning.' En 'We are neither Hindus, nor Musalmans.'

Als je je afvraagt wat een Sikh is, waar hij of zij voor staat, hier vind je de definitie:
The definition of Sikh
Any human being who faithfully believes in
(i) One Immortal Being,
(ii) Ten Gurus, from Guru Nanak Dev to Guru Gobind Singh,
(iii) The Guru Granth Sahib,
(iv) The utterances and teachings of the ten Gurus and
(v) The baptism bequeathed by the tenth Guru, and who does not owe allegiance to any other religion,
is a Sikh.

Erg strikt dus als je het mij vraagt, en nogal rechtlijnig! De Sikh en Jain zouden de meest welstellende gelovigen zijn, en 'toevallig' zijn het ook een van de meest strikte religies hier in India.
Je herkent Sikhs aan de typische tulband en ook de jongetjes dragen een soort muts met een bol vanvoor. En dan is er nog the hair thing: Sikhs mogen hun haren en die van hun kinderen nooit knippen. Zelf zeggen ze dat ze hierdoor nooit een tekort aan vitamine D hebben (de 'wetenschappelijke reden', no kidding :-)) en dat in haren spirituele kracht zit. 'Dit vinden wij weer terug in de natuur, alleen mannelijke leeuwen hebben een baard of zie pauwen. De achternaam van de Sikh mannen, Singh, betekent trouwens ook leeuw.' (www.sikhs.nl)

Tenslotte nog een paar quotes uit de boekjes:
'A Sikh shall regard a poor person's mouth as the Guru's cash offering box.'
'If a woman's husband has died, she may, if she so wishes, finding a match suitable for her, remarry.' ... 'Generally, no Sikh should marry a second wife if the first wife is still alive.'

In tegenstelling tot in het hindoeisme, worden hier alle lijken gecremeerd en wordt er geen onderscheid gemaakt in leeftijd of aard van overlijden. Vrouwen mogen geen neuspiercing dragen (want dat is typisch iets voor Hindu's), Sikhs mogen geen vlees eten dat op een 'Muslim way' geslacht is en oh ja, 'do not dishonour the hair'. Het is maar dat je het weet ;-).

SAY CHEESE THE SIKH WAY
Wanneer ik met Peter ergens op de grond zit en we zijn gewoon wat aan het babbelen over het rondreizen hier in India, komen verschillende Indische Sikh gezinnen vragen of ze met ons op de foto mogen. Nog voor ik goed en wel 'yes, ok' heb gezegd, krijg ik een baby in mijn armen geduwd en cheeeeese.... OK, kunnen we dat nog eens doen en nu met mijn fototoestel? Daarna volgt een ander gezin en een nog kleinere baby, een echt ukje, en de Indiers zijn helemaal in hun sas. Vanmorgen aan het water werd me ook al gevraagd om met een aantal vrouwen te poseren, en die familie reageerde ook al helemal extatisch toen ik er geen problemen van maakte om erbij te komen staan. Ik snap er niets van, maar mij goed hoor :-).

EN TERUG DE TREIN OP, VOOR DE LAATSTE KEER
Eenmaal op de trein van Amritsar naar Delhi geraak ik aan de praat met een ontzettend sympathieke, waardige oudere Sikh. Hij vraagt bezorgd of iemand me komt oppikken als we om 4.15am aankomen in Delhi, want anders zou hij wel vervoer voor me regelen naar mijn hotel. Ik stel hem gerust, alles is al in de sjakosj, heb gezien het vroege uur van aankomst al aan het hotel gevraagd om me te komen oppikken. Nu, ik moet zeggen, er was zoveel volk in Nizamuddin Railway Station om vier uur 's ochtends dat ik me daar meer op mijn gemak voelde dan als ik in Belgie zo vroeg in de ochtend een trein zou moeten nemen.

En dan komen we stipt om 4.15am aan in Delhi en is dat ook meteen de start van mijn laatste twee dagen in dit fascinerende land...


Geen opmerkingen:

Een reactie posten